Mój wujek, rocznik 1928, był jedynym żywicielem rodziny i nie poszedł do wojska, i nie spotkał go ten „zaszczyt niezmierny” walki o prawa ludu pracującego, czyli udział w akcji przesiedleńczej „Wisła”. Wojskowa komenda rejestracyjna w Końskich jednak nie spuszczała go z oka i skierowała go na przymusowy, dwumiesięczny turnus do łódzkiej brygady Służby Polsce. Turnus rozpoczął się tuż po świętach Bożego Narodzenia 1948 roku.

Po Nowym Roku brygada wyjechała na Ziemie Odzyskane do miasta Świebodzice (niemiecka nazwa: Freiburg in Schlesien). Wujek nigdy nie wspominał o obowiązkowych zajęciach i pracach, za to chętnie wracał pamięcią do seansów filmowych w tamtejszym kinie „Wolność”. Obejrzał w nim aż siedem filmów: 6.01.1949 „Rosanna 7‑miu księżyców” (angielski), 10.01.49 „Ludzie i manekiny”(francuski), 14.01.49 „Błyskawica” (radziecki), 18.01.49 „Elvira Madigan” (szwedzki), 20.01.49 „Skarb Tarzana” (amerykański), 4.02.49 „Narzeczona z Turkmenii” (radziecki) i 7.02.49 „Konik garbusek” (radziecki).

Świebodzice spodobały się wujkowi tak bardzo, że po dwóch tygodniach pobytu napisał podanie do władz miasta o „łaskawe przyjęcie na stanowisko woźnego Zarządu Miejskiego w Świebodzicach”. Ktoś mu jednak to szybko wyperswadował i podanie posłużyło za okładkę do kajecika‑notesu. Na otarcie łez wujek dostał na karteczce adres do „Administracji kluczowej majątków uniwersyteckich we Wrocławiu, przy ulicy Cypriana Norwida 25, III piętro”. Chyba nawet tam nie zajrzał, kiedy jego brygadę zawieźli do Wrocławia na zwiedzanie Wystawy Ziem Odzyskanych.

Wystawę zorganizowano ledwo trzy lata po zakończeniu wojny. Dla ludzi młodych miała ona być „drogowskazem na nowych drogach”, wskazywać swą iglicą „nowy kierunek Polski”, łukami zaś „przesadzać przeszkody lat”. Zachwycali się tą wystawą uczestnicy Światowego Kongresu Intelektualistów w Obronie Pokoju, więc nic dziwnego, że wprawiła też w zachwyt mojego wujka. Pamiątką z tej wystawy był katalog: „Wystawa Ziem Odzyskanych. Wrocław 1948”.

Podczas przeglądania katalogu znalazłem wspomnianą wyżej karteczkę z adresem. Była złożona na pół, więc ją delikatnie rozłożyłem. Zrobiłem wielkie oczy, widząc dokument wytworzony przez buchaltera Kierownictwa Powiatowego (Kreisleitung) NSDAP w Schweidnitz (Świdnicy) ‑ zaksięgowanie zakupu drzew i krzewów dla baraku przedszkola w Gross Rosen z 21.04.1944 r.

20 kwietnia 1944 r. w Schweidnitz, Freiburgu i innych miastach z filiami obozu koncentracyjnego Gross Rosen uroczyście świętowano 55 urodziny Adolfa Hitlera.

Akta obozu w Gross Rosen ponoć zachowały się w stanie szczątkowym.