Zgodnie z zarządzeniem Pana Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Dr. Karola Nawrockiego /Decyzja nr 1/2023 z 12 stycznia 2023 roku, sygn. : BUWII-9200-328(15)21/ nastąpiła ekshumacja szczątków cywilnych ofiar okupacji niemieckiej z okresu II wojny światowej z grobu wojennego, znajdującego się na działce nr 1850 w miejscowości Wola Moszczenicka, w gminie Moszczenica, w powiecie piotrkowskim, w województwie łódzkim. Prace ekshumacyjne przeprowadził 29 maja 2023 roku  zespół archeologów pod kierownictwem Pana Piotra Paczesia.

W trakcie prac badawczych, w miejscu wskazanym w moim wniosku z 1 lutego 2022 roku, zarejestrowano – wg P. Piotra Paczesia – szczątki około 25 ofiar, w tym co najmniej jednej kobiety. Znaleziono także różne artefakty: medaliki, drobne monety, spinki do mankietów, guziki, portfelik damski ze  znajdującymi się wewnątrz okularami „połówkami” i fiolką po perfumach, a do tego jeszcze łuski i pociski i in.

W miejscu autopsji, czyli na leśnej polanie, ujawniono dwie jamy grobowe, z których jedna okazała się pusta, a druga zawierała szczątki ofiar, przełożone tam najprawdopodobniej w trakcie pierwszej ekshumacji w dniu 29 kwietnia 1945 roku. Pomiędzy dołami grobowymi – ku mojemu zaskoczeniu i zdziwieniu – został wkopany i solidnie umocowany całkiem nowy, drewniany krzyż dużego formatu. Podejrzewam, że ktoś chciał nieco zmienić komunistyczną formę upamiętnienia miejsca egzekucji i dopuścił się ingerencji w obszarze grobu wojennego. A jednocześnie był świecie przekonany, że wszystko pozostanie tak, jak było, że nie będzie decyzji o ekshumacji.

Jakie znaczenie ma ekshumacja, chyba nie muszę tłumaczyć. Wyręczają mnie w tym miłośnicy Lwowa i Kresów Wschodnich od trzydziestu pięciu lat, ostatnio dość regularnie – w lipcu.

Za ten etap dochodzenia do prawdy o tragicznym losie mojego dziadka Jana pragnę wyrazić wdzięczność : mojej babci Bronce, wujowi Stachowi, Marianowi Bombie, Leszkowi Madejowi, ks. Zygmuntowi, Dorocie Grzechocińskiej z Archiwum IPN, Dorocie Nowak – prokurator IPN, dr. Karolowi Nawrockiemu – Prezesowi IPN oraz ekipie archeologów pod kierunkiem Piotra Paczesia.

Verum plus uno esse non potest.

Veritas liberabit vos.