Działalność niemieckich oddziałów operacyjnych specjalnego przeznaczenia – Einsatzgruppen i Einsatzkommando – składających się z funkcjonariuszy niemieckiej Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa /w tym funkcjonariuszy tajnego wydziału IV Policji Państwowej, popularnie zwanych gestpowcami/ chyba nie do końca została zbadana i opisana przez polskich historyków, zajmujących się okresem 1939 – 1944. O istnieniu i działalności Einsatzkommando „Opoczno” oraz jego składzie osobowym nie udało mi się znaleźć żadnej wzmianki w dostępnych mi wydawnictwach książkowych, prasowych lub publikacjach internetowych. Kilka razy nawet samemu próbowałem wywołać temat na forum internetowym, ale nie było żadnego odzewu.
Niemiecka grupa śmierci, działająca po kryptonimem EK „Opoczno”, 28 czerwca 1940 roku, aresztowała i wydała wyrok na mojego dziadka Jana, a następnie odstawiła go do więzienia w Piotrkowie Trybunalskim. Po kilku dniach pobytu w celi śmierci, dziadka wywieziono za Pilicę i rozstrzelano w głębi Moszczenickiego Lasu. Tam, na leśnej polanie, gdzie w 1944 roku Gromadzka Rada Narodowa z Moszczenicy wybudowała pomnik, do dziś w anonimowej mogile leżą kości mojego dziadka.
Wyrok śmierci na dziadka Jana wydał Sąd Doraźny Policji /Polizeistandgericht/ w Opocznie, ale powiadomienie o wykonaniu wyroku wysłał Naczelnik /Kreishauptmann okręgu Końskie – dr Heinz Gustav Albrecht, gdyż mój dziadek był mieszkańcem powiatu koneckiego i na terenie byłego powiatu koneckiego został aresztowany przez zmotoryzowaną grupę w niemieckich mundurach. Można, więc stwierdzić, że terenem działania Einsatzkommando „Opoczno” był znacznie szerszy obszar, niż by to wynikało z kryptonimu.
Z ustaleń, dotyczących działalności i składu osobowego niemieckich Einsatzgruppen i Einsatzkommando we wrześniu i październiku 1939 roku, można wywnioskować, że na czele Einsatzkommando „Opoczno” stali funkcjonariusze, wywodzący się ze sformowanej w Breslau EG III, dowodzonej /od 25.09.1939/ przez SS-Obersturmbannfuhrera dr. Hansa Fischera. EG III była złożona z dwóch EK: dowódcą EK 1/III był SS-Hauptsturmfuhrer Wilhelm Schrapwinkel, a dowódcą EK 2/III SS-Hauptsturmfuhrer Fritz Liphardt. Można się, póki co, jedynie domyślać, że Einsatzkommando „Opoczno” powstało w czasie reorganizacji niemieckiej struktury policyjnej w dystrykcie radomskim GG, czyli wraz z utworzeniem ekspozytury Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w Tomaszowie Mazowieckim /marzec-kwiecień 1940/.
Niezwykła skuteczność w działaniach takiej formacji jak Einsatzkommando brała się stąd, że w skład grupy wchodzili ludzie z danego terenu, utożsamiający się z narodem niemieckim lub czujący nienawiść rasową, narodową, religijną oraz polityczną do swych sąsiadów. Niemcy okazali się mistrzami w podsycaniu takiej nienawiści. Doskonale zorientowani w lokalnych animozjach, z łatwością podburzali przeciwko sobie Polaków i Volksdeutschów, katolików i ewangelików, katolików i żydów, Żydów i Polaków, socjalistów i narodowców, Polaków i Ukraińców, katolików i prawosławnych. Niemieckie organy bezpieczeństwa z wielką łatwością i tanim kosztem pozyskiwały licznych konfidentów.
Próbując ustalić okoliczności śmierci dziadka oraz miejsce jego pochówku, wszedłem w posiadanie kopii dokumentu, który potwierdza istnienie formacji Einsatzkommando „Opoczno”. Tym dokumentem jest „Lista doprowadzonych przez Einsatzkommando „Opoczno” /Vorfuhrungsliste Einsatzkommando Opoczno/, zawierająca 24 nazwiska osób odstawionych do więzienia niemieckiego w Piotrkowie Trybunalskim. Oporócz mojego dziadka Jana, na tej liście znaleźli się:
1. Wacław Bauernfeind, ur.13.05.1888 w Gołkowie
2. Roman Ziemba, ur. 30.07.1879 w Cieblowicach
3. Józef Skorupa, ur. 20.09.1895 w Kuraskowie
4. Piotr Pales, ur. 08.06.1901 w Sklarach
5. Leon Ludowich, ur. 05.02.1913 w Rajtarowicach
6. Józef Chrustowicz, ur. 17.10.1895 w Opocznie
7. Aleksander Grzybkowski, ur. 26.02.1888 w Kraśnicy
8. Konstanty Raczyński, ur. 27.04.1895 w Dryni
9. Wladysław Raczyński, ur. 11.09.1920 w Rozwadach
10. Piotr Wasiak, ur. 16.02.1921 w Brzezinsku lub Brzezinkach
11. Antoni Jędrzejczak, ur. 01?.05?.1888 w Zychorzynie
12. Zygmunt Wejner, ur. 10.02.1910 w Puszczy
13. Sombecka Maria, ur. 15.08.1901 we Lwowie
14. Pielas Łukasz, ur. 1899 w Zychorzynie
15. Wladysław Pogorzała, ur. 12.01.1909 w Wysokinie
16. Stefan Madej, ur. 26.08.1895 w Ruskim Brodzie
17. Ryszard Szwedowski, ur. 06.02.1916 w Kielcach
18. Michał Michalski, ur. 08.06.1906 w Rzucowie
19. Antoni Kasprzyk, ur. 04.08.1917 w Kochanowie
20. Antoni Głowacki, ur. 06.06.1882 w Skłobach
21. Jan Nawrocki, ur. 08.01.1905 w Ninkowie
22. Michał Gębski, ur. sierpień 1898 w Ruskim Brodzie
23. Jan Stępień, ur. 27.03.1913 w Janowie Karwickim.
Większość osób z tej listy podzieliła los mojego dziadka i została rozstrzelana w dniu 2 lipca 1940 roku. Cześć z nich trafiła do niemieckich obozów koncentracyjnych. Konstanty Raczyński i jego syn Wladysław przeżyli okupację. Dokumenty, zeznania i relacje Władysława Raczyńskiego wymagają weryfikacji.
Może teraz ktoś uzupełni moją wiedzę o Einsatzkommando „Opoczno”?